Bang voor lichaamsgeur en angst voor vieze en nare luchtjes

De angst voor andermans lichaamsgeuren, eigen geuren en vieze geuren in het algemeen wordt bromidrosifobie, osmofobie, osphresiofobie of autodysomofobie genoemd. Deze termen hebben allemaal te maken met nare geuren. Patiënten die last hebben van deze fobieën zijn bang om zelf te ‘stinken’ of bang om in situaties terecht te komen waarbij ze nare en negatieve geuren tegen kunnen komen. De geur van zweet, urine, ontlasting en de stank van dieren zijn over het algemeen de boosdoener bij deze fobieën. Symptomen zijn onder andere vermijdingsgedrag en paniekaanvallen. De eerste stap voor een geschikte behandeling verloopt via de huisarts.

Bang voor andere geuren en eigen geur

De irrationele angst voor lichaamsgeuren en vieze geuren staat bekend als bromidrosifobie, osmofobie, osphresiofobie of autodysomofobie. Deze termen hebben allemaal met nare en vieze geurtjes te maken. Iemand die aan een van deze angsten lijdt is bang om in aanraking te komen met onwenselijke geuren. Bij sommige mensen is de angst zo heftig aanwezig dat ze alle situaties waarbij nare geuren aanwezig kunnen zijn gaan vermijden. Ze blijven het liefst in hun eigen, schone en vertrouwde, omgeving (vaak de eigen woning). In ons dagelijks leven komen we in veel situaties terecht waarbij er nare geuren aanwezig zijn. We staan in een lift waar eerst een natte hond in heeft gestaan, zitten in de trein of bus naast iemand die een zweetgeur bij zich draagt of lopen door een steeg die naar urine ruikt. Al deze situaties vermijden is onmogelijk en hulp van een gedragstherapeut of andere vorm van behandeling is noodzakelijk bij bromidrosifobie, osmofobie, osphresiofobie of autodysomofobie.

Bromidrosifobie en olfactory reference syndrome

Iemand die lijdt aan bromidrosifobie is bang om zelf een onaangename geur te hebben. De meeste patiënten die lijden aan de angst zijn bang om naar zweet te stinken of hevig te transpireren in het bijzijn van andere mensen. Er wordt regelmatig gecontroleerd of er geen zweetgeur aanwezig is tot het dwangmatige aan toe. Iemand die een ernstige vorm van bromidrosifobie gaat niet van huis zonder een fles deodorant, parfum of andere lekker ruikende geurtjes op zak. Als iemand bang is constant nare geuren uit te scheiden wordt dit in het Engels ook Olfactory reference syndrome genoemd. Mensen die hier last van hebben krijgen dagelijks te maken met reukhallucinaties: geur die niet echt aanwezig is.

Reukhallucinaties

Er bestaan meerdere soorten hallucinaties volgens wetenschappers. De bekendste vorm van hallucinaties zijn de visuele hallucinaties, men ziet dan beelden die er niet zijn. Minder bekend is zijn de olfactorische of reukhallucinaties. Iemand die hier last van heeft beeld zich geuren in die er niet zijn. Zo kan het voorkomen dat iemand constant een zweetgeur, urinegeur of geur van ontlasting ruikt. Sommige hallucinaties treden pas op als iemand alcohol of drugs gebruikt, maar kunnen ook ontstaan in combinatie met een fobie.

Osmofobie

Osmofobie wordt ook wel olfactofobie of olfactofobie genoemd en stamt van het Latijnse olfacto wat ‘het ruiken naar’ betekent. Iemand die aan deze fobie lijdt is psychisch overgevoelig voor geuren en bang dat heftige geuren lichamelijke klachten kunnen veroorzaken. Volgens een studie gedaan in november 2004 door Kelman L. heeft 25% van de patiënten met migraineklachten te maken met een (milde) vorm van osmofobie. Nare, vieze of heftige luchtjes kunnen namelijk hoofdpijn veroorzaken. Iemand die hier angstig voor is of last heeft van migraine zal er alles aan doen om de geuren te vermijden.

Autodysomofobie

Deze fobie heeft veel weg van bromidrosifobie. Een patiënt is bang om zelf te stinken en bang dat andere mensen hem of haar kunnen ruiken. Dit heeft het vermijden van sociale situaties, veel wassen, douchen of baden en paniekaanvallen als gevolg. De angst dat iemand de eigen nare geuren kan ruiken is zo heftig aanwezig dat iemand er alles aan doet om zo schoon mogelijk te zijn. Dit is in heftige gevallen van autodysomofobie echter niet voldoende. Medische hulp is noodzakelijk om de angst te bestrijden.

Hoe ontstaat de angst voor geuren en lichaamsgeuren?

Hoe de fobie precies ontstaat bij patiënten zijn de wetenschappers niet over uit, het kan ook sterk per patiënt verschillen. Enkele voorbeelden hoe de angst voor geuren kan ontstaan:

• Een kind is opgevoed in een huishouden waarbij er slecht met de hygiëne werd omgegaan. Er waren dagelijks nare geuren aanwezig. Eenzelfde geur kan een trigger voor de angst zijn.
• Overige traumatische ervaringen uit de kinderjaren.
• Een ander persoon heeft ooit opmerkingen geplaatst over het feit dat iemand erg naar zweet stonk. De aangesproken persoon gaat er alles aan doen om dit te voorkomen.
• Iemand is met regelmaat gepest over lichaamsgeuren.
• Migraine kan worden veroorzaakt door heftige geuren van bijvoorbeeld parfum of deodorant. Iemand die lijdt aan migraine gaat alle situaties vermijden waarbij deze luchtjes aanwezig zijn. Gemiddeld heeft 25% van de migrainepatiënten last van de fobie.

Symptomen van de fobie

Als een patiënt die lijdt aan bromidrosifobie, osmofobie, osphresiofobie of autodysomofobie wordt geconfronteerd met eigen lichaamsgeur of luchtjes die als naar worden ervaren krijgen dikwijls te maken met de symptomen die horen bij een paniekaanval. Men kan last krijgen van een droge mond, transpireren, hartkloppingen en vluchtgedrag. Ook het gevoel om de volledige controle over het lichaam te verliezen is bij meer dan de helft van de patiënten aanwezig. Overige symptomen verschillen sterk en worden bepaald door de aard van de klachten, de hevigheid van de fobie en de sociale situatie van de patiënt zelf.

Behandeling van de angst

Zoals iedere andere fobie wordt de angst behandeld met hulp van een psycholoog, gedragstherapeut of ontspanningsdeskundige als de angst geen medische achtergrond heeft. Behandeling die effectief zijn bij bromidrosifobie, osmofobie, osphresiofobie of autodysomofobie zijn onder andere:

• Hypnotherapie
• Mindfullness
• NLP (Neoro-Linguistic Programming)
• Cognitieve gedragstherapie
• Praten met een deskundige
• Ademhalings- en ontspanningsoefeningen die thuis gedaan kunnen worden
• Desensibilisatietherapie
• Exposure-therapie
• Rustgevende medicatie (oxazepam of antidepressiva als citalopram, sertraline of pardoxetina)

Tot slot

De angst voor vieze en nare luchtjes en bang zijn om zelf te stinken naar bijvoorbeeld zweet, urine of ontlasting kan vervelende gevolgen hebben. Kent u iemand die zich wil blijven wassen of douchen voordat hij of zij het huis verlaat of iemand die constant aan de eigen oksels ruikt om te controleren of er geen nare geur vrijkomt? Probeer, in overleg, de stap naar de huisarts te nemen. Met hulp van de juiste therapeut kan de angst sterk verminderen en in veel gevallen volledig verdwijnen. Heeft u zelf last van bromidrosifobie, osmofobie, osphresiofobie of autodysomofobie? U hoeft zich nergens voor te schamen, de angst komt bij duizenden mensen in Nederland voor en wordt door een huisarts altijd serieus genomen. Wees er op tijd bij om ergere symptomen te voorkomen.